UWV wordt menselijker?!

Mooi, hè? Die uitspraak van een UWVdirecteur dat het UWV Werkbedrijf (weer) meer menselijk contact moest hebben met z’n klanten. Of zijn het verzekerden die hun recht claimen? In elk geval las het als ferme woorden in reactie op de zoveelste, terechte, jammerklacht over het UWV Werkbedrijf, waarin onpersoonlijke contacten centraal stonden. Onpersoonlijke contacten met een systeem. Wie nog niet op de hoogte was van een volslagen gebrek aan menselijk contact, was al niet van deze wereld. Beterschap voornemen heeft daarmee iets ridicuuls.

Het deed me denken aan de directeur van Divosa, de vereniging van directeuren van sociale diensten, die een paar achtereenvolgende jaren op hun jaarlijkse congres de zaal voorhield dat ‘zij er toch zijn voor de zwaksten in de samenleving en daarom de grenzen van de wet moeten opzoeken, oprekken en overschrijden’. Ik was verlíefd op die man. Een pleidooi voor een militante aanpak, waarin klantbelang voorop stond. Tot een medewerker van een sociale dienst me uitlegde wat dat betekende: hun werk bestond uit het toepassen van regels. Het overschrijden daarvan kon niet straffeloos. Mooi pleidooi, maar wie zou ervoor opdraaien???

Je raadt het vast. Het is een en dezelfde man, die UWVdirecteur en de Divosa-directeur (en tussendoor ook nog King-directeur).

Zo af en toe bekruipt je het gevoel dat er uit iedere keer dezelfde pool wordt geput om functies in te vullen. Niet alleen hier. Op veel meer plaatsen.  Ministeries hebben zo hun eigen voorkeuren en kandidaten, net zoals televisieprogramma’s tot in den treure dezelfde gasten laten opdraven. Het is goed als we ons dat eens gaan realiseren.

De ellende van dat fenomeen is niet zozeer dat het nog steeds één grote baantjesmachine is – alhoewel – maar wel dat nieuwe ideevernieuwing lastig van de grond is te krijgen. Eenmaal comfortabel geland, zal lijfsbehoud altijd een rol gaan spelen. Dat is nu eenmaal zo en dat veranderen we niet, zeker niet 1-2-3. Of denk jij echt dat ‘banen vinden via netwerken’ principieel anders is dan ‘een kruiwagen hebben om binnen te komen’ van vorige generaties?

Dan lees je zo’n soundbite, zo’n snack.  Dan denk je meteen daarna: en wat zou dat? Waarom is dat niet allang gebeurd (omdat híj net begonnen is, natuurlijk), want níeuw is het absoluut niet. Maar nog leuker: en wat zou dat dan veranderen?

Het is zo makkelijk beweren, het is zo moeilijk veranderen. Want de vraag van UWVklanten is helemaal niet die naar mensen. Die is naar mensen die luisteren en die helpen. Die dat echt, oprecht en in jouw belang doen. Het is weer dat verleidelijk riedeltje, waarin de boodschap logisch en vooral prettig klinkt, maar de uitvoering onrealistisch is.

Het had van moed getuigd als nu eindelijk eens iemand was opgestaan en had gesteld:

Als UWV Werkbedrijf hebben we vastgesteld dat de huidige aanpak niet werkt. We pompen miljoenen rond en naar advies- en reïntegratiebureaus. We maken gemeentes gek. Onze samenwerkingen zijn niet vruchtbaar en leiden eigenlijk nooit tot (bevredigende) resultaten. Onze klanten disciplineren we vooral en we weten in het diepst van ons hart dat we ze daarmee inactiveren. Kortom, het roer moet óm. Echt om.

Vanaf 2016 doen we het anders. Al onze klanten, die allemaal récht hebben op een uitkering, krijgen een contactambtenaar. We gaan er van uit dat de maximale WWduur wordt gebruikt – daar heeft de klant ook recht op – maar we proberen sámen voortijdig uit die trein te stappen. Vanaf nu kan dat van alles zijn: van betaald werk tot bevredigend vrijwilligerswerk. Wij zien onze functie als die van aanjager van bedrijvigheid; hetzij door als werknemer te werken, hetzij door zelfstandige te worden, hetzij door zinvolle tijdbesteding. Maar in alle gevallen door de verzekeringsuitkering te gebrúiken.

En als het moeilijk is, zoals met 55plussers, dan zijn we eerlijk en erkennen dat de kans zo groot is dat het niets wordt met zinloos solliciteren en ‘netwerken’ dat het uiteindelijk veel verstandiger is die groep ‘vrij te stellen’.

Kijk. Het is maar een grof geschetst idee, maar dán zou de UWVdirecteur kans van slagen hebben. Nu is het een carrièrestap, getuige zijn uitlating.

Dit artikel is geschreven door Jan van der Sluis en staat ook op zijn weblog.

Jan van der Sluis is te volgen op Twitter