Fraudecontroleur UWV aast op onbedoelde fouten
De Fraudewet die per 1 januari 2013 van kracht ging is bedoeld om calculerende en doelbewuste uitkeringsfraudeurs steviger aan te pakken. Het UWV ziet de nieuwe wet echter vooral als inkomstenbron. Doelbewuste fraudeurs worden amper aangepakt, terwijl goedwillende mensen worden gecriminaliseerd.
UWV geeft in 99% van de gevallen prioriteit aan onderzoek van signalen over witte fraude. Dit betreft meestal vergissingen van verzekerden of fouten van het UWV die afgewenteld worden op de uitkeringsontvanger. De echte (zwarte) fraude blijft grotendeels buiten beeld.
Fraudewet
Het gebeurt regelmatig dat mensen door een fout van het UWV teveel uitkering ontvangen. Dat dat bedrag terug betaald moet worden spreekt voor zich. Daarnaast mag het UWV hele hoge boetes opleggen, ook als er helemaal geen sprake is van fraude.
Ombudsman
In december 2014 presenteerde de Nationale ombudsman een vernietigend rapport over de uitvoering van de Fraudewet. Vooral het UWV komt daarin naar voren als bijzonder meedogenloos als het gaat om het opleggen van boetes bij vermeende fraude. Goedwillende mensen worden keihard bestraft, terwijl echte fraudeurs de dans ontspringen.
“De meerderheid van de ondervraagde uitvoeringsambtenaren schatte dat bij de (overgrote) meerderheid van de uitkeringsgerechtigden die in het kader van de Fraudewet een boete krijgt geen frauduleuze intenties spelen."
Witte fraude
Als het gaat om uitkeringen wordt er onderscheid gemaakt tussen witte fraude en zwarte fraude. Witte fraude is fraude die door middel van reguliere bestandskoppelingen kan worden opgespoord. Vaak gaat het om inkomsten uit arbeid waarover wel belasting en premies zijn betaald, maar die volgens het UWV niet of niet tijdig gemeld zijn.
De oorzaak van een onbedoelde fout kan zijn de falende website van het UWV waardoor wijzigingen niet verwerkt worden. Ook kan het zijn dat mensen niet weten dat ze bepaalde informatie moeten aanleveren of is de informatie, bijvoorbeeld in de vorm van een loonstrook, nog niet beschikbaar.
Het UWV maakt veel fouten, zowel bij de voorlichting als bij het uitbetalen van uitkeringen. Er is altijd wel een manier om dit af te wentelen op de ontvanger die geacht wordt iedere beweging van het UWV te kunnen begrijpen en controleren.
Witte fraude ontstaat meestal onbedoeld en is dus feitelijk geen fraude. De wetgever heeft in het geval van uitkeringsgerechtigden echter gekozen om onbedoelde vergissingen ook als fraude aan te merken.
Calculerende fraudeurs plegen geen witte fraude. De pakkans is hoog en de boete maximaal, namelijk 100% van de teveel betaalde uitkering.
Zwarte fraude
Zwarte fraude is fraude die niet door middel van reguliere bestandsvergelijkingen kan worden opgespoord. Bij de uitkeringen die het UWV verstrekt gaat het vaak om zwarte inkomsten. Deze vorm van fraude is lastig op te sporen.
Bij zwarte fraude gaat het veel vaker dan bij witte fraude om doelbewust en herhaald misbruik. Iedereen die loon uit arbeid ontvangt weet immers dat dit opgegeven moet worden aan de belastingdienst.
Notoire fraudeurs plegen geen witte maar zwarte fraude.
Opsporing
Het spreekt voor zich dat de controleurs van het UWV heer en meester zijn in het opsporen van witte fraude. De onnozelaars die zich vergissen of die niet in de gaten hebben dat het UWV een fout maakt zijn immers veel makkelijker op te sporen dan de notoire en berekenende fraudeur. Voor het opsporen van zwarte fraude moeten de inspecteurs zich daadwerkelijk in het zweet werken, terwijl witte fraude met één druk op de knop geconstateerd kan worden.
"Medewerkers zitten dag in dag uit te grasduinen in bestanden. Ze volgen mensen intensief om te kijken of ze fouten maken." - De Stentor
In 99% van de gevallen geeft het UWV de prioriteit aan onderzoek van signalen over witte fraude. De echte fraude blijft grotendeels buiten beeld. Dit blijkt uit het rapport De boete belicht (pdf, p. 25) van de Inspectie SZW.
In 99% van de gevallen geeft het UWV prioriteit aan onderzoek van signalen over witte fraude.
Hardnekkige fraudeurs worden door het UWV amper aangepakt. In 2013 werden 17.705 boetes uitgedeeld op basis van de Fraudewet. Uit het jaarverslag van 2013 blijkt dat er slechts in 38 gevallen sprake is van recidive. Dat is 0,2 procent.
Ook het onderzoek van de ombudsman laat zien dat echte fraudeurs niet sneller gepakt worden met de Fraudewet.
Uit: Fraudewet pakt goedwillende burgers aan als criminelen (Nationale ombudsman):
De wet leidt echter in de praktijk niet tot een verhoogde pakkans voor echte fraudeurs. Van Dooren: 'De Fraudewet richt zich immers op het uitdelen van hogere boetes en niet op het verhogen van de opsporingscapaciteit of op het instellen van slimmere opsporingsmethoden'.
conclusie
Het UWV maakt van de nood een deugd. In plaats de niet-werkend website te repareren en de ontoereikende voorlichting te verbeteren behalen de medewerkers mooie winsten met het opsporen van alle ‘schendingen’ die voortvloeien uit de structurele gebreken in de dienstverlening. De politiek kijkt naar de cijfers en is tevreden met het resultaat.
Frauderende re-integratiebedrijven worden intussen nog altijd ontzien en kunnen hun gang blijven gaan.
Het is vooral het UWV dat hier door de mand is gevallen. Met goedwillende mensen als slachtoffer.
Verder lezen:
De Fraudewet faalt: tienduizenden boetes blijken onterecht
Torenhoge boete voor timmerman
Bestandskoppeling leidt tot onterechte UWV-boete